Bebeklerde Ben Bilinci

Bebeklerin gelişimini izlemek büyüleyici ve keyiflidir. Her gün yeni bir şey öğrenen, kendisini ve dünyayı keşfeden bebeklerin aylarına göre farkına vardıkları ve kendilerine kattıkları değerler de değişim göstermektedir. Bu gelişim sürecinde önemli bir kavram olarak karşımıza çıkan benlik, bireyin kendisiyle ilgili görüş ve algı biçimi olarak tanımlanmaktadır ve doğum itibariyle gelişmeye başlar. Gelişimi sağlayan temel faktör bireyin kendisi ve çevresiyle etkileşimidir.

Kişiliğin öznel yanı olan benlik, bireyin kendi kişiliğine ait sahip olduğu fikirdir. Kişinin kendini nasıl tanıdığıdır. Bebeklikte başlayan bu bilinç öncelikle kendisini görsel olarak tanıma, ismine ve “ben, sen, biz” kavramlarına duyarlılaşma olarak ortaya çıkar.

Benlik kavramının oluşması ve ben bilincinin gelişimi 22-24 aylar arasında olur. Bu dönemde bebekler üç zamiri (ben, sen, biz) bilir. Bununla beraber resimlerdeki eşyanın ismini söyler, burun ağız gibi yüz bölümlerini tanıyıp gösterir, tuvaletini söyleyebilir, masal dinlemekten hoşlanırlar. Başka çocuklarla iletişimlerini geliştirerek oyun oynamaya başlarlar. Ebeveynlerinden bağımsızlıkları artar, yataklarında veya oyun bahçelerinde tek başına vakit geçirmek eskisi kadar rahatsız edici değildir. Aynada kendilerini tanırlar.

Benlik kavramının gelişiminin bebeklikte başlaması bu kavramın gelişiminde çocuğa bakım veren kişilerin; anne, baba, aile büyükleri, bakıcı gibi ne kadar önemli bir role sahip olduklarını bize göstermektedir. Onların çocuğa yaklaşımlarında izledikleri metodlar ve yaklaşım şekilleri gelişmeye başlayan benlik algısı ve kavramının şeklini çizer. Bu konuda en önemli kişi ise annedir. Doğumla başlayan bu ilişkide annenin çocuğuna karşı benimsediği, onu kabul eden, seven, takdir eden yaklaşım çocuğun benlik algısının olumlu şekillenmesini sağlayacaktır. İlerleyen zamanlarda arkadaşlar ve okul çevresi de bu algının şekillenmesinde rol oynayacağından ilk başta ailenin bu algının olumlu gelişmesini sağlayacak davranışları, benlik bilincinin daha sağlam olmasını sağlayacaktır.

Benlik algısı pozitif olan çocukların sosyal olarak daha aktif olduğu, net amaçlara sahip oldukları, görünüşlerinden memnun oldukları, farklılıkları kabul etmeye daha yatkın ve daha başarılı, huzurlu bireyler oldukları bilinmektedir.

• Bebekliğinden itibaren benlik algısının pozitif şekillenmesi için:
• Bebeğinizle fiziksel yakınlık kurmaya, onu sık sık kucağınıza alıp sarılmaya özen gösterin.
• Mamasını döktüğünde, tükürdüğünde, oyuncaklarını yere atıp istenmeyen bir davranışta bulunduğunda, kızıp bağırıp, oyuncaktan ve kendinizden mahrum bırakmak yerine sakin kalıp anlatmayı deneyin.
• İlk defa yaptığı şeylerde onu takdir edin, alkışlayın.
• Masadan başka bir şey alıp yemek istediğinde, verdiğinizden başka bir oyuncağa uzandığında engel olmayın, seçmesine izin verin.
• Nitelikli zaman geçirmeye önem verin. Sırf fizyolojik değil, psikolojik ihtiyaçları içinde vakit ayırın.

Benlik bilinci ve buna dair oluşturulacak olan algının sağlıklı olması bebeğin temel güven / güvensizlik dönemindeki içsel ayrılık ve süreklilik duygusunda yatar. Bebeğin terkedilmiş, önemsenmiyor hissetmemesi çok önemlidir.

Kendini tanımak, sırf fiziksel değil psikolojikte bir süreçtir. Bebekler görselliklerinin bilincine varmakla başladıkları kendini tanıma sürecine isteklerini ortaya koyarak devam ederler. Güvenli ve sağlıklı oluşmaya başlayan benlik algısı ilerleyen dönemde de çocuğun güvenli ve güçlü bir temel üzerinden devam etmesini sağlayacaktır.